Patiënten die voor een fertiliteitsbehandeling uitwijken naar het buitenland, doen dat om verschillende redenen. Maar wat ze met elkaar gemeen hebben, is dat ze de fertiliteitszorg in eigen land de rug toekeren. Welke lessen kunnen behandelaars hieruit trekken? Medisch directeur Marieke Schoonenberg en haar collega Aafke School-van Dijk, manager stafdiensten, beiden verbonden aan Nij Geertgen, onderzochten het.
Zoektocht over de grens: de belangrijkste uitkomsten op een rij
In hun onderzoek hebben Marieke en Aafke vragenlijsten voorgelegd aan fertiliteitspatiënten en -professionals en namen ze enkele verdiepende interviews af om de uitkomsten te kunnen duiden. Het onderzoek heeft verschillende resultaten opgeleverd, en laat onder andere zien waarom fertiliteitspatiënten kiezen voor behandelingen in het buitenland.
Vier redenen werden als vaakst genoemd: voor onderzoeken (29%) en behandelingen (20%) die niet in Nederland, maar wel daarbuiten worden aangeboden, voor de kwaliteit van de zorg, waarmee voornamelijk de effectiviteit van de behandeling wordt bedoeld (20%) en voor patiëntgerichtere zorg (15%).
Belang patiëntgerichtheid onderschat
Een deel van de ondervraagden geeft aan tekortkomingen op het vlak van patiëntgerichte zorg te ervaren, en om die reden fertiliteitszorg in het buitenland te prefereren. Met name de informatievoorziening, de continuïteit van de zorg en de emotionele ondersteuning werden daarbij vaak genoemd.
Marieke: “Een deel van de respondenten vindt zelfs dat we emotionele begeleiding een verplicht onderdeel van het traject moeten maken. Maar op basis van de vragenlijsten concludeert Marieke dat zorgprofessionals een ander beeld hebben. Die denken namelijk dat patiëntgerichtheid geen belangrijke rol speelt in deze overweging. Voor Marieke is dit een van de belangrijkste inzichten die ze heeft opgedaan: “Als patiënten vooral naar het buitenland gaan voor behandelingen die hier niet beschikbaar zijn, dan kunnen we daar op korte termijn weinig aan doen. Maar nu weten we dat het deels ook aan onze zorgverlening ligt en kunnen we het heft in eigen hand nemen. Voor mij is dit dan ook een aanleiding om nog eens kritisch na te denken over de zorg die wij leveren aan onze patiënten. Hebben zij altijd een vast aanspreekpunt? Voorzien wij hen van voldoende informatie? En moeten wij actiever aan de slag met emotionele begeleiding? Hopelijk kunnen we door hierover na te denken de ervaring van onze patiënten verbeteren.”
Lees hier meer over het belang van patiëntgerichte fertiliteitszorg
De grootste groep blijkt de grens over te gaan voor aanvullende onderzoeken. Aafke kan zich de gedachtegang van deze patiënten goed voorstellen: “wanneer patiënten merken dat de standaardonderzoeken niet werken zoeken ze in het buitenland naar andere mogelijkheden. Hetzelfde geldt voor aanvullende behandelingen”.
Zouden behandelaars in Nederland dan meer onderzoeken en behandelingen moeten aanbieden?
“De cultuur in het Nederlandse zorgstelsel is er niet op afgestemd”, noemt Aafke, “maar juridisch gezien staat behandelaars vrijwel niets in de weg. Misschien gaan we er in de toekomst dan ook anders over denken.” Ook Marieke ziet een dergelijke kentering voor zich: “We zijn gewend om behandelingen voor te schrijven waarvan bewezen is dat ze voor een zo groot mogelijke groep werken”, vertelt ze. “Logisch, want we willen de zorg niet onnodig duur maken. Maar wat de fertiliteitszorg betreft hebben we het over een kleine groep van mensen die na meerdere pogingen nog niet zwanger worden, zonder dat we weten waaraan dat ligt. Voor die patiënten zijn er onderzoeken beschikbaar die misschien niet voor iedereen werken, maar voor hen een groot verschil kunnen maken. Dat zouden we op zijn minst moeten overwegen.”
Een veelgehoord argument tegen aanvullende zorgdiensten is dat ze ongelijkheid in de hand kunnen werken. Patiënten zouden er uit eigen zak voor moeten betalen, waardoor de behandelingen alleen beschikbaar zijn voor mensen met voldoende financiële middelen.
“Natuurlijk kan niet iedereen het geld opbrengen voor ongebruikelijke fertiliteitsbehandelingen. Maar ik vind het jammer dat we om die reden een groep die deze mogelijkheid wel heeft niet behandelen. Helemaal omdat deze patiënten dat geld vervolgens alsnog uitgeven in het buitenland, waardoor we er geen ongelijkheid mee voorkomen. Bovendien wordt het standaarddeel van de zorg ook buiten de landsgrenzen vergoed, waardoor premies die wij hier voor onze zorg betalen, richting het buitenland verdwijnen”, aldus Marieke.
“Voor die patiënten zijn er onderzoeken beschikbaar die misschien niet voor iedereen werken, maar voor hen een groot verschil kunnen maken. Dat zouden we op zijn minst moeten overwegen”
Marieke Schoonenberg Medisch Directeur Nij Geertgenut i
Hoe nu verder?
“Over het algemeen stemmen de resultaten Aafke en Marieke positief. Het blijkt namelijk dat patiënten doorgaans groot vertrouwen hebben in hun binnenlandse zorgverlener. Dat betekent volgens Marieke vooral dat er werk aan de winkel is: “Als we in Nederland wat vaker stilstaan bij emotionele begeleiding en informatievoorziening, en aanvullende onderzoeken aanbieden aan een selecte groep patiënten, dan zul je zien dat de helft van de mensen liever thuisblijft. Want over het algemeen is het niet hun eerste keuze om naar het buitenland te gaan. Ze blijven veel liever bij hun vertrouwde fertiliteitsprofessionals. Hopelijk kunnen we ons inzetten om patiënten hierin zoveel mogelijk tegemoet te komen”.
Meer weten?
Lees hier het volledige interview met Aafke en Marieke over waarom patiënten de grens oversteken.
